2012 "Μάσκα και Μεταμφίεση"

Φεβρουάριος 2012
ΜΑΣΚΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΗ
ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ
 
 

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Μια -όχι και τόσο- τυχαία συνάντηση
του Φώτη Καγγελάρη

Δεν είναι ακριβώς ότι συνομιλούν. Ούτε ότι τα πάνε και τόσο καλά μεταξύ τους. Η συγκατοίκησή τους θα μπορούσε να είναι προβληματική. Εκτός κι αν ο θεατής διαβάσει τα κείμενα των έργων ως συμπληρωματικά επειδή...

(το πλήρες κείμενο βρίσκεται στο τέλος της ανάρτησης των εκδηλώσεων)




Έκθεση
 
Μια συνάντηση της Πρωτόγονης Τέχνης των λαών του κόσμου και της Σύγχρονης Τέχνης την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Μια έκθεση τελετουργικών μασκών (119 μάσκες) από τη συλλογή Φ. Καγγελάρη και σημαντικών έργων της Νεοελληνικής Ζωγραφικής (Π. Αγγελίδης, Ν. Βαλαωρίτης, Γ. Γαΐτης, Α. Γεωργίου, Δ. Ζουρούδης, Σ. Καραβούζης, Ν. Κεσσανλής, Ρ. Κορομηλά, Χ. Μαύρος, Η. Παπαηλιάκης, Ε. Περσάκη, Μ. Πολυμέρης, Ν. Σαχίνης, Ν. Σταμοπούλου, Θ. Τότσικας) από ιδιωτικές συλλογές και μουσεία.  
Επιμέλεια Έκθεσης
 Αθηνά Σχινά, Κριτικός και Ιστορικός Τέχνης


Μάσκα και μεταμφίεση: τελετουργικές και εικαστικές εκδοχές  
της Αθηνάς Σχινά, Κριτικού και Ιστορικού Τέχνης
Επιμελήτριας της Έκθεσης

Η μάσκα, το κύριο γνώρισμα της μεταμφίεσης, ήταν γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια και διατηρείται ακόμη η χρήση της σε πολλές φυλές. Καταγωγικά, συνδέεται με θρησκευτικές πεποιθήσεις και φοριέται κατά τη διάρκεια τελετουργιών που αφορούν διάφορες στιγμές της ζωής των ανθρώπων, οι οποίοι πιστεύουν ότι τους προσδίδει ειδικές δυνάμεις και ιδιαίτερες δυνατότητες επενεργειών στην καθημερινή ζωή, σύμφωνα πάντα με τις δοξασίες τους.

Τα διάφορα σήμερα καρναβάλια, στα οποία συνήθως χρησιμοποιείται η μάσκα ─ για τον δυτικό τουλάχιστον κόσμο ─ είναι γιορτές χαράς και ξεφαντώματος. Πρόκειται για γιορτές που πραγματοποιούνται μια φορά τον χρόνο, διαρκώντας τρεις ή περισσότερες ημέρες, άλλοτε πάλι τρεις εβδομάδες, με ένα καταληκτικό μάλιστα διάστημα κορύφωσης του γλεντιού. Σ' αυτήν την περίοδο και για όλους όσους συμμετέχουν στο καρναβάλι, δίνεται η δυνατότητα μέσα από την μεταμφίεση να υποδυθούν πρόσωπα, καταστάσεις και πράγματα, στα οποία θα ήθελαν να μετατραπούν, έστω και για λίγο, αποκτώντας την «εξουσιαστική» αίγλη εκείνων, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που σ' αυτήν τη γιορτή της κατάλυσης των αποστάσεων και των κοινωνικών ή άλλων διακρίσεων, προσφέρεται η ευκαιρία για παρωδία ατόμων και κοινωνικών συνθηκών, με έντονο μάλιστα σαρκασμό ή αιχμηρή και κριτική κάποτε διάσταση.


Όλα ανατρέπονται στο καρναβάλι. Τα σοβαροφανή εμφανίζονται ως ευτράπελα, με συνοδεία μουσικής και με συγκαταβατικά επιτρεπτή μια χαλάρωση ηθών. Αυτή η χαλάρωση διασαλεύει επίσης τα σύνορα αλήθειας και πλάνης, εξορκίζοντας κάθε δέσμευση κι ανοίγοντας τον δίαυλο του σκότους προς το φως και του θανάτου προς την ζωή. Γι' αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο, πως το καρναβάλι πραγματοποιείται ως προαναγγελία της επερχόμενης άνοιξης στα μέσα του χειμώνα, με την επίκληση προς την σπορά να αποδώσει μελλοντικά καρπούς, καθώς αφυπνίζεται η φύση.


Υπάρχουν πλείστα όσα έθιμα, από την αρχαιότητα, με τροποποιημένες επιβιώσεις μέχρι σήμερα, που συντελούνται κατ' αυτήν την περίοδο, καθώς είναι ευρέως διαδεδομένο στους ανθρώπους της υπαίθρου, το γεγονός της «γονιμοποίησης» της γης, εξ ου και ο διάχυτος ερωτισμός που χαρακτηρίζει το καρναβάλι.


Συνώνυμη του καρναβαλιού είναι η μάσκα, όπου συντελείται ─ μέσα από την παραδοξότητα και γιατί όχι, τη φαντασμαγορία της ─ αυτή καθ' εαυτή η ανατροπή, αφήνοντας ελεύθερη κάθε φαντασίωση. Με την σκωπτική και αυτοσαρκαστική διάθεση που ανακύπτει, εξοβελίζονται οι φοβίες, καθώς η μάσκα διατηρεί τον αποτροπαϊκό της χαρακτήρα, μέσα απ' όλες της τις αμφισημίες και την αινιγματικότητά της.


Η μάσκα μετατρέπει το
«εγώ, εν ετέρα μορφή». Γίνεται δηλαδή το κατ' εξοχήν μέσον της ετεροπροσωπίας του «εαυτού». Είναι κι ο λόγος άλλωστε που χρησιμοποιείται ακόμη στο θέατρο, ως σύστοιχο αντικείμενο και sine qua non εξάρτημα της persona του μύθου, επιτρέποντας στον θεατή την ταύτιση και μαζί την αποστασιοποίηση από τον ή τους ρόλους που διαδραματίζονται επί σκηνής.

Εκτός από το θέατρο, τελετουργικό χαρακτήρα διαθέτουν και τα λατρευτικά δρώμενα, στα οποία η μάσκα αποκτά
ανιμιστικά γνωρίσματα. Στις πρωτόγονες φυλές ─ έτσι όπως τις εκλαμβάνει ο δυτικός πολιτισμός ─ εκεί όπου ο ορατός κόσμος συνέχεται με τον αθέατο και οι διεργασίες του ενός επενεργούν ή επηρεάζουν τον άλλον, φαινόμενα και νομοτέλειες ετεροκαθορίζονται και συνεχώς αναδιαμορφώνονται, μέσα από μια συμπαντική ανακύκλωση, όπου τίποτε δεν εξαφανίζεται οριστικά και αμετάκλητα.

Όλα μετουσιώνονται σ' έναν «οντολογικό» ορίζοντα, με τη μάσκα να λειτουργεί επικοινωνιακά, προσωποποιώντας τη διαμεσότητα ή τον λώρο που ενώνει και
μετασχηματίζει τα χθόνια και τα γήινα σε υπερβατικά, ενοποιώντας παραλλήλως τον παρελθόντα χρόνο με τον παρόντα και τον μέλλοντα. Εκτός του προαναφερθέντος αποτροπαϊκού χαρακτήρα της, η μάσκα διαθέτει επιπροσθέτως κι έναν ευxετηριακό ρόλο. Αποτρέποντας το κακό, επικαλείται ταυτοχρόνως, (αυτός που την φορεί και τον μεταμορφώνει), την ίδια την ευεργεσία.

Άλλοτε πάλι, στις φυλές τουλάχιστον που ακόμη την χρησιμοποιούν, η μάσκα δηλώνει
αξίωμα ή ιδιότητα ─ πολιτική, θρησκευτική ─ για την κοινότητα που γνωρίζει να αποκωδικοποιεί τους συμβολισμούς της, ενώ εξασφαλίζει θωράκιση και προστασία όχι μόνον στον φέροντα, αλλά και σε όσους τελούν υπό την σκέπη του ή ακολουθούν τις οδηγίες του, (βλ. τις μάσκες που φοριούνται από τις φυλές σε επίσημες τελετές ή σε καιρό πολέμου). Τα κράνη άλλωστε είναι, εκτός των άλλων, εξελίξεις μορφών πρωιμότερης μάσκας.

Στην κατασκευή της τελετουργικής μάσκας, τα υλικά, τα σχήματα, τα χρώματα και οι τρόποι κατεργασίας, μέχρι το τελικό στάδιο, συναπαρτίζουν μια ιδιαίτερη «γλώσσα» συμβολισμών. Η δομή ταυτίζεται με τη μορφή και η μορφή με ένα σύμπλοκο λειτουργιών. Κάθε μάσκα αποτελεί ένα οργανικό σύνολο ιδιοτήτων που
μετωνυμικά εκδιπλώνονται, δραστηριοποιούνται και εξακτινώνονται κατά τη διάρκεια της τελετουργίας.

Επομένως, η μάσκα προϋποθέτει την τελετουργία και παραπέμπει πάντα σ' αυτήν. Αλλά και έξω από την τελετουργία, η αυτονομημένη πλέον μάσκα, δεν παύει να λειτουργεί
ως συναιρετικό αντικείμενο ανιμιστικής «πράξης» ή «διαδικασίας», με ενσωματωμένα τα γνωρίσματά της, στα οποία προστίθενται κι εκείνα της προ-λογικής επικοινωνίας, με τα άδηλα και τα φανερά να συναντώνται σ' ένα φαντασιακό επιστητό. Αυτό το επιστητό υπαγορεύει άλλωστε και την αισθητική της μάσκας ως προσωπίδας, ημίκορμης ή και ολόσωμης, ορισμένες φορές.

Από αυτήν την άποψη (της γλυπτοζωγραφικής και εγχάρακτης κατασκευής, με τα γεωμετρικά και αφαιρετικά μοτίβα να διαπλέκονται ρυθμοτεχνικά και μάλιστα με βιταλιστικές ιδιότητες), η μάσκα ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες, ιδίως τους κυβιστές, εξακολουθώντας να δίνει και στους νεώτερους πολυεπίπεδα δημιουργικά ερεθίσματα.


Είτε πρόκειται για τη μάσκα του καρναβαλιού και την σκωπτική έως προκλητική μεταμφίεση στην οποία αυτή συμβάλλει, είτε πρόκειται για τη μάσκα της τελετουργίας και του συμβολικού της ανιμισμού (της εμψύχωσης δηλαδή), είναι ένα πολιτιστικό προκείμενο και ταυτόχρονα ένα εικαστικό αντικείμενο που καλλιεργεί και διευρύνει τον διάλογο των επιστημών, όπως π.χ. της αρχαιολογίας, της ιστορίας της τέχνης, της ψυχολογίας, της λαϊκής τέχνης, της θρησκειολογίας, της φιλοσοφίας, της εθνολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, διατηρώντας ανεξάντλητο και αμέριστο το ενδιαφέρον της.


Η επιλογή που παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση, περιλαμβάνει στο ένα της μέρος, αντιπροσωπευτικές μάσκες τελετουργίας που βρίσκονται σε διάφορα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της γης. Κάθε μία και όλες μαζί φανερώνουν, αφ' ενός την πολιτισμική ετερότητα σε σχέση με την Ευρώπη, αφ' ετέρου τις
«ιδιοπροσωπίες» λαών, φυλών και εθνοτήτων, απ' όπου αυτές προέρχονται. Μερικές από αυτές τις μάσκες, είναι εξαιρετικά σπάνιες, καθώς ανήκουν σε φυλές που εξαφανίστηκαν ή είναι υπό εξαφάνιση. Τις σταχυολόγησε όλες προσεκτικά και τις συνέλεξε μία προς μία ο συλλέκτης Φώτης Καγγελάρης, (ο οποίος είναι και Πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης της Πολιτισμικής Ετερότητας) μέσα από πολύχρονες αναζητήσεις του κι άλλες τόσες ταξιδιωτικές του περιπέτειες, φτάνοντας σήμερα να έχει στην κατοχή του περί τις 1000 συνολικά μάσκες, με πολύ περισσότερα σε αριθμό τα συνοδευτικά τους αντικείμενα.

Οι μάσκες αυτές εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε τελετές εξορκισμών, περιτομής, γάμου ή θανάτου, όπως επίσης διακρίνονται και μάσκες για γιορτές εσοδείας, πρακτικές θεραπείας ή μαγείας. Φοριούνται συνήθως από επίλεκτα μέλη της κοινότητας ή της φυλής στην οποία ανήκουν ─ όπως από μάγους, θεραπευτές, σαμάνους, αρχηγούς ─ αλλά και από απλούς χορευτές ή δρώντα και συμμετέχοντα πρόσωπα στις τελετές. Πρόκειται για μάσκες του παρελθόντος αλλά και για εν ενεργεία μάσκες, όπως αυτές εντοπίζονται σε εξω-ευρωπαϊκούς πολιτισμούς, προσφέροντάς μας σήμερα στοιχεία που συνδράμουν στον χώρο της καλλιτεχνικής έκφρασης, της επιστήμης και της αλληλοκατανόησης των λαών.


Στην παρούσα έκθεση, η μάσκα και γενικότερα η μεταμφίεση παρουσιάζεται στο δεύτερο συναρτώμενο μέρος της, διαλεκτικά μέσα από μια ενδεικτική ομάδα εικαστικών έργων. Σ' αυτά, ο εκάστοτε καλλιτέχνης χρησιμοποιεί την μάσκα ή τους τύπους μεταμφίεσης ως
λειτουργική persona (Γ. Γαΐτης), άλλοτε ως ετεροπροσωπία (Ν. Κεσσανλής, Απόστ. Γεωργίου, Ν. Βαλαωρίτης, Χ. Μαύρος, Μ. Πολυμέρης, Θ. Τότσικας), ως σύμπλοκο επίσης συμβολισμών (Σαρ. Καραβούζης, Π. Αγγελίδης, Ν. Σαχίνης, Ε. Περσάκη, Δ. Ζουρούδης) ή ως υποδήλωση ρόλων που εναλλάσσονται στο θέατρο της ζωής (Η. Παπαηλιάκης, Ν. Σταμοπούλου, Ρ. Κορομηλά).
 



ΜΑΣΚΕΣ





Σρι Λάνκα - Μάσκα Μαγείας-Θεραπείας




Μπουτάν - Γαμήλια Μάσκα







Βενεζουέλα - Μάσκα Σαμάνου






Μάλι - Μάσκα Γονιμότητας




Μπουρκίνα Φάσο - Μάσκα Περιτομής







ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ






Πασχάλης Αγγελίδης
Μάσκες
2002







Νάνος Βαλαωρίτης
Αμφιτρίτη
2007







Γιάννης Γαΐτης
Το πλήθος
1972







Απόστολος Γεωργίου
Άνθος: το δεύτερο σενάριο ζωής
2005







Ράνια Γριμάλδη-Κορομηλά
Βεστιάριο
2011







Δημήτρης Ζουρούδης
Beslam
2003







Σαράντης Καραβούζης
Παρουσία - Απουσία
1980







Νίκος Κεσσανλής
Αναμορφώσεις
1982







Χάρης Μαύρος
Το εδώ και το αλλού
1997







Ηλίας Παπαηλιάκης
Χωρίς τίτλο
2009







Εύα Περσάκη
Κίτρινη Μεταμφίεση
2010







Μανώλης Πολυμέρης
Προσωπείο - Μεταμόρφωση
1980







Νίκος Σαχίνης
Αντανακλάσεις
1980







Ναταλία Σταμοπούλου
Minotaure et danseur
2001







Θανάσης Τότσικας
Η καλή και η ανάποδη
1997









Εγκαίνια
Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2012, 19:00 
διάρκεια έκθεσης 10/2/12 - 19/2/12 
Κέντρο Τεχνών, Πάρκο Ελευθερίας
λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας, μετρό Μέγαρο Μουσικής, 210 7232603
Είσοδος ελεύθερη Τρίτη - Σάββατο 10:00-20:00, Κυριακή 10:00-14:00

 
Workshop: 'Ο δρόμος της μάσκας' 
Η μάσκα ως μέσο θεραπείας και ανάλυσης της προσωπικότητας

Σάββατο 11 και Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, 10:00-14:00
Δρ Γιώργος Αστρινάκης, Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής 
συμμετοχή ελεύθερη κατόπιν κράτησης, τηλ 6972 029687



Ημερίδα: Εκφάνσεις της μάσκας στη ζωή, την τέχνη, την τελετουργία
Σάββατο 18 Φεβρουαρίου, 17:30

επιστημονική επιτροπή:
Αθηνά Σχινά, Θανάσης Μουτσόπουλος, Δήμητρα Κονδυλάκη 


οργάνωση ημερίδας: 
Φώτης Καγγελάρης 


συμμετέχοντες: 

Γιώργος Αστρινάκης, Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής 

'Ο Δρόμος της Μάσκας' 
'Ο Δρόμος της Μάσκας' είναι μια θεραπευτική - εκπαιδευτική μεθοδολογία που στηρίζεται στην προσωπική βιωματική εμπειρία, σαν προϋπόθεση για μια θεωρητική προσέγγιση της επικοινωνίας, της εμψύχωσης των ομάδων και της ψυχοθεραπείας.
Μέσω της 'μάσκας' που χρησιμοποιείται σαν μεταβατικό ή ενδιάμεσο αν θέλετε αντικείμενο, δίνεται η δυνατότητα στον καθένα να διατυπώσει τις σκέψεις του, τις φαντασίες του, τα συναισθήματά του, αποτυπώνοντας τα σε ένα απτό και πραγματικό δημιούργημα που δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια τη μάσκα. 


Νατάσσα Ζούκα, Χορογράφος - Κινησιολόγος - Ηθοποιός

'Ουδέτερη μάσκα: η μάσκα όλων των μασκών' 
Η ουδέτερη μάσκα -masque neutre- είναι ένα ιδιαίτερο θεατρικό εργαλείο. Ένα πρόσωπο που προτείνει την αίσθηση της φυσικότητας και της σιωπής. Αναδεικνύει την ουσιαστική παρουσία του ηθοποιού στο χώρο και στο περιβάλλον του. Του επιτρέπει να παρατηρεί, να αντιλαμβάνεται, να αισθάνεται, να αγγίζει τα συνηθισμένα πράγματα με την φρεσκάδα της πρώτης φοράς. Δημιουργεί αυτονομία ανάμεσα στο σώμα και το πρόσωπο. Ο ηθοποιός δεν περιγράφει αλλά μπαίνει στην καρδιά της δράσης μέσα από ένα ταξίδι εξερεύνησης των φυσικών στοιχείων: ΝΕΡΟ - ΓΗ - ΦΩΤΙΑ - ΑΕΡΑΣ.


Φώτης Καγγελάρης, Δρ Ψυχοπαθολογίας 

'Το ταξίδι και η μάσκα - σημειολογικές επισημάνσεις' 
Εκείνο που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε είναι ότι η Μάσκα ως πολιτισμική καταβολή της ανθρωπότητας είτε μέσω μιας προ-θρησκευτικής εκδοχής (ανιμισμός, μαγεία,...) είτε στο πλαίσιο μιας οργανωμένης θρησκευτικής έκφρασης (ινδουισμός, βουντού,...) υπηρετεί την επιθυμία του ανθρώπου να επιβληθεί στις δυνάμεις της φύσης με εξω-φυσικά προλογικά μέσα. Όπως και σήμερα συμβαίνει εξ άλλου στον Δυτικό άνθρωπο όταν κάνει λιτανείες ή προσεύχεται, με σκοπό τη συνοχή, διατήρηση και ασφάλεια της κοινότητας. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα αρχαίο μηχανισμό ταύτισης με τις δυνάμεις της επιθυμίας ή του φόβου και την προσωποποίησή τους για να περάσουν στη διάσταση της ορατής πραγματικότητας. Κατ' αυτόν τον τρόπο γίνονται συνοδευτικές ή αποτρεπτικές διαδικασίες στην πορεία του ανθρώπου από τη γέννηση στο θάνατο, στην προσδοκία του ανθρώπου για ευτυχία.


Σίμος Κακάλας, Σκηνοθέτης 

'Λιωμένο Βούτυρο: η μάσκα στη θεατρική παράσταση'
Με αφορμή την τελευταία μου δουλειά στο θέατρο: Λιωμένο Βούτυρο, θα παρουσιάσω μερικές σκέψεις και σκηνοθετικές λύσεις όσον αφορά τη χρήση και τον ρόλο των μασκών στη σκηνή. 



Δήμητρα Κονδυλάκη, Δρ Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Δραματολόγος 

'Το θέατρο στην αναζήτηση μιας χαμένης πνευματικότητας: 
μάσκα και δημοτικό τραγούδι. Με αφορμή το Γλέντι, μια παράσταση της ομάδας Ανέμη σε σκην. Μαρίας-Λουίζας Παπαδοπούλου'

Από την αρχαία τραγωδία ως τα παραδοσιακά τελετουργικά θέατρα της Ανατολής, το προσωπείο σχετίζεται λειτουργικά με την απόδοση της αρχετυπικής διάστασης των χαρακτήρων. Τα δημοτικά τραγούδια από την άλλη και ιδίως οι έντονα αφηγηματικές παραλογές, με πληθώρα μοτίβων που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικούς μύθους ή τραγωδίες, προσφέρονται προς δραματοποίηση και καλούν ιδανικά τη χρήση μάσκας στην ερμηνεία. Με αφορμή τη δραματοποίηση των παραλογών Της Λιογέννητης ή το τραγούδι του Χαρζανή και Του Νεκρού Αδελφού σε μια παράσταση με ανθρωπολογική κατεύθυνση από την ομάδα Ανέμη, η εισήγηση εξετάζει την ιδιαίτερη σύνδεση της μάσκας με την αναπαράσταση των δημοτικών τραγουδιών.



Θανάσης Μουτσόπουλος, Ιστορικός Τέχνης 

'Γυμνό με μάσκα: από τον Man Ray και τα ερασιτεχνικά πορνό στη φαντασμαγορία του Stanley Kubrick'
Ως γνωστόν (στον δυτικό κόσμο) η μάσκα χρησιμοποιείται ενίοτε για να κρύψει την ταυτότητα του χρήστη έτσι ώστε αυτός (-η) να μπορεί να δραστηριοποιηθεί πολύ πιο ελεύθερα με την ταυτότητα καλυμμένη. Σε κανένα άλλο καλλιτεχνικό παράδειγμα δεν συναντούμε μεγαλύτερο επικοινωνιακό παράδοξο από το μοτίβο του "γυμνού με τη μάσκα" όπου το υποκείμενο επιλέγει (;) να μην αφήσει τίποτε κρυφό πλην του προσώπου-ταυτότητας. 



Πηνελόπη Πετσίνη, Θεωρητικός Τέχνης - Φωτογραφίας 

'Ralph Eugene Meatyard: Το οικογενειακό άλμπουμ των Lucybelle Crater
και άλλες Παραστατικές Φωτογραφίες' 

Από τα πιο γνωστά έργα του Ralph Eugene Meatyard, το "Οικογενειακό άλμπουμ των Lucybelle Crater", κυκλοφόρησε το 1974, δύο χρόνια μετά το θάνατό του, με την επιμέλεια της οικογένειας και των φίλων του. Η κωμικοτραγική, γκροτέσκο αλλά και εξαιρετικά γοητευτική σειρά των 64 εικόνων, αποτελεί μια προσομοίωση ενός κοινού οικογενειακού λευκώματος όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι ονομάζονται Lucybelle Crater και απεικονίζονται φορώντας φτηνές αποκριάτικες μάσκες -μια αντανάκλαση του προσωπείου που όλοι "φοράμε" μπροστά στην κάμερα- ενώ οι χειρόγραφες λεζάντες που συνοδεύουν τα σκηνοθετημένα "στιγμιότυπα" εντείνουν την αίσθηση της ανοικειότητας και του αλλόκοτου. Το οικογενειακό άλμπουμ των Crater παρουσιάζει μια θεώρηση της οικογενειακής ζωής που αμφισβητεί τη συνήθη λογική της οικογενειακής αναπαράστασης: μια αλλόκοτη εκδοχή οικογενειακών φωτογραφιών που διερευνά τις αντιθέσεις μεταξύ νεότητας και θνησιμότητας, αλλά και οικειότητας και ανοικειότητας, εμφανούς και κρυμμένου. 



Αλέξανδρος Πολίτης, Ιστορικός Ευρωπαϊκού Πολιτισμού 

'Η Μάσκα στα Κόμικς'
Μια απόπειρα καταγραφής των αρχών που διέπουν τη σχέση μάσκας-κόμικς. Με επίκεντρο τον τύπο του μασκοφόρου πολέμιου του 'κακού' η δυτική κοινωνία δημιουργεί μια νέα μυθολογία, όπου η μάσκα υποκειμενικοποιείται προσδίδοντας στον ήρωα ποιότητες που τον ενδυναμώνουν, επιτρέποντάς του να αφήσει τον αδύναμο πραγματικό εαυτό του και να ασχοληθεί με την πάταξη του εγκλήματος. 



Αθηνά Σχινά, Κριτικός και Ιστορικός Τέχνης 

'Μάσκα και μεταμφίεση: τελετουργικές και εικαστικές εκδοχές'
Εκτός από το θέατρο, τελετουργικό χαρακτήρα διαθέτουν και τα λατρευτικά δρώμενα, στα οποία η μάσκα αποκτά ανιμιστικά γνωρίσματα. Στις πρωτόγονες φυλές - έτσι όπως τις εκλαμβάνει ο δυτικός πολιτισμός - εκεί όπου ο ορατός κόσμος συνέχεται με τον αθέατο και οι διεργασίες του ενός επενεργούν ή επηρεάζουν τον άλλον, φαινόμενα και νομοτέλειες ετεροκαθορίζονται και συνεχώς αναδιαμορφώνονται, μέσα από μια συμπαντική ανακύκλωση, όπου τίποτε δεν εξαφανίζεται οριστικά και αμετάκλητα.



Ώρες Εισηγήσεων:
17:30 Αθηνά Σχινά, 17:50 Σίμος Κακάλας, 18:10 Πηνελόπη Πετσίνη, 18:30 Αλάξανδρος Πολίτης, 18:50 Φώτης Καγγελάρης, 19:10 Νατάσσα Ζούκα, 19:30 Δήμητρα Κονδυλάκη, 19:50 Γιώργος Αστρινάκης, 20:10 Θανάσης Μουτσόπουλος


 

Θεατρική Βραδιά
Σάββατο 18 Φεβρουαρίου, 20:45
 
'Ο καπνιστής'
κείμενο, σκηνοθεσία:  
Ηλίας Πετροπουλέας
ερμηνεύουν:
Γεωργία Ζώη, Ηλίας Πετροπουλέας 

Θεατρικό Αναλόγιο
ερμηνεύει ο ηθοποιός: 
Βασίλης Βλάχος 



Μουσική Παράσταση: οι musica mista
με μουσικές και τραγούδια του κόσμου
Σάββατο 18 Φεβρουαρίου, 21:15
Ευαγγελία Τσιάρα, τραγούδι, κρουστά
Ανδρέας Στεργίου, κλασσική κιθάρα, τραγούδι
Βασίλης Τζωρτζίνης, κοντραμπάσο 
 
Όλες οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στον εκθεσιακό χώρο

Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Ναταλία Σταμοπούλου
nataliastamopoulou@yahoo.com, 6972 029687

Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας
allos.empe@gmail.com



 
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Μια -όχι και τόσο- τυχαία συνάντηση


Δεν είναι ακριβώς ότι συνομιλούν. Ούτε ότι τα πάνε και τόσο καλά μεταξύ τους. Η συγκατοίκησή τους θα μπορούσε να είναι προβληματική. Εκτός κι αν ο θεατής διαβάσει τα  κείμενα των έργων ως συμπληρωματικά επειδή διέπονται ακριβώς απ’ αυτή την αντίθεση.
Αλλά, ως προς τι συμπληρωματικά; Θα μπορούσαμε άραγε να δούμε τις μάσκες ως την σχετικά αδιαμεσολάβητη έκφραση του ασυνειδήτου και τις ζωγραφιές ως την κατ’ αρχήν αδιαμεσολάβητη έκφραση του συνειδητού; Λέω σχετικά, γιατί και στις δύο περιπτώσεις εμπεριέχονται στοιχεία από το ένα στο άλλο. Το ασυνείδητο ως εικαστική έκφραση παύει να είναι το άγριο και τρελό μέρος του ανθρώπου. Γίνεται primitif, ή sauvage, ή art brut. Αλλά, πάντως τέχνη. Όπως έλεγε ο Μπαρτ για την φωτογραφία την οποία χαρακτήριζε “εικόνα τρελή εμποτισμένη με πραγματικότητα” παύει να είναι τρελή απ’ την στιγμή που γίνεται Τέχνη.
Μα δεν υπάρχει τρελή τέχνη; θ’ αναρωτηθεί κανείς... Η τέχνη του ψυχιατρείου τι είναι; Ναι, αλλά, το ουσιαστικό στην φράση είναι η Τέχνη. Είναι κατ’ αρχήν έκφραση. Και ως εκ τούτου εμπίπτει στο συμβολικό πεδίο του Λόγου. Μ’ αυτήν την έννοια, η τρέλα διαμεσολαβείται – οριοθετείται σε εικαστική ή άλλη – δημιουργία. Διατηρεί όμως, το ατίθασο, το άρρητο της καταγωγής της, αν θέλετε το primitif, αυτό που έκανε τον Πικάσο να παρατηρεί τις μάσκες της φυλής Φανγκ της Γκαμπόν στο Μουσείο του Τροκαντερό και να εμπνέεται για να παρουσιάσει λίγα χρόνια αργότερα (1907) τις “Δεσποινίδες της Αβινιόν” σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη του Μοντερνισμού.
Η διαφορά είναι τούτη: Όσο κι αν η δυτική τέχνη επικαλείται το ασυνείδητο ως δημιουργική πηγή (αυτόματη γραφή, σουρεαλισμός, νταντά, sauvage, φωβισμός, αξιονίστ, κ.λπ.) έχοντας «χάσει» την σχέση με την καταγωγή της μέσω της κάθετης ανάπτυξης της ιστορικότητάς της αγωνιά σε σχέση με την τέχνη των χωρών εκείνων όπου η εξέλιξή τους αναπτύχθηκε σε οριζόντιο άξονα (Κ.Λ.Στρως) και δεν έχασαν την επαφή με την καταγωγή τους: ίδιοι θεοί, δαίμονες, δυνάμεις. Αγωνιά για την απόδοση του αυθεντικού, του προσωπικού, του ύφους σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες χώρες, όπου η εικαστική δυνατότητα έκφρασης του Λόγου του ψυχισμού είναι σύμφυτη του κοινωνικού ιστού και της καθημερινής τελετουργίας.

Μάλλον, κάπως έτσι συνομιλούν. Πειράζονται. Θυμώνουν. Δεν συνυπάρχουν. Παρ’ ότι ρίχνουν κρυφές ματιές τα μεν στα δε και προσποιούνται ότι χαμογελούν, διέπονται από μια ναρκισσιστική υπεροψία. Τα μεν πατώντας στην σταθερότητα της ακινησίας των αιώνων, τα δε στην κίνηση της εξέλιξης των αιώνων. Ανέχονται τα μεν τα δε λόγω της αναγκαστικής τους συγκατοίκησης, αφού ο πλανήτης έγινε μια παγκόσμια κοινότητα, αλλά, θα λέγαμε, με άσπονδη φιλία.
Βέβαια, δεν ξέρουμε τι γίνεται τα βράδια. Αλλά, πρέπει να γίνεται μεγάλος τσακωμός. Πρέπει να πέφτουν σπρωξιές, παραγκωνισμοί. Μόνο έτσι θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε γιατί μερικές κορνίζες βρίσκονται το πρωί λοξές ή γιατί το μάτι της μάσκας μας φαίνεται πιο έντονο από χθες.
Και μόνον ο προσεκτικός θεατής θα δει ότι στο βάθος τα υπόγεια ποτάμια της επιθυμίας και του φόβου σμίγουν για ν’ αντιμετωπίσουν την αγωνία της ζωής, του χρόνου, του θανάτου.
Γι’ αυτό, αγαπητέ θεατή, παρ’ ότι με το βλέμμα σου θα ταξιδέψεις στα τοπία των προσώπων και των χρωμάτων, πάρε μαζί σου τα λόγια του Μικρού Πρίγκιπα: “Τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα βλέπεις με τα μάτια”.

Ο πρόεδρος της Ε.Μ.Π.Ε.
Φώτης Καγγελάρης




με την υποστήριξη

Δήμος Αθηναίων













                                                                                     

ΟΠΑΝΔΑ

 

χορηγός
BVF
Babis Vergopoulos Foundation



χορηγοί επικοινωνίας